การตรวจวัดความยาวเทโลเมียร์ Telomere Length

การตรวจวัดความยาวเทโลเมียร์ Telomere Length

เทโลเมียร์ [Telomere] คืออะไร

เทโลเมียร์ เป็นส่วนปลายของโรคโครโมโซมมีบทบาทสำคัญในการป้องกันโครโมโซมในระหว่างกระบวนการแบ่งเซลล์ ลักษณะของเทโลเมียร์เปรียบได้กับปลอกพลาสติกที่ส่วนปลายของเชือกผูกรองเท้าซึ่งช่วยให้ปลายสายไม่พันกันหรือหลุดลุ่ย หน้าที่ของเทโลเมียร์ คือ ป้องกันปลายโครโมโซมจากการหลอมตัวและการสลายตัว ดังนั้นทำให้มั่นใจว่าจะได้เซลล์ที่ทำหน้าที่และสามารถมีชีวิตได้ปกติซึ่งทุกๆครั้งที่เซลล์แบ่งตัวจะทำให้ส่วนของเทโลเมียร์สั้นลง ดังนั้นความยาวของเทโลเมียร์จึงสามรถบ่งบอกถึงช่วงชีวิตของเซลล์ได้

โครโมโซม [Chromosome] คืออะไร?

โครโมโซม คือที่อยู่ของ ดีเอ็นเอ (DNA) ซึ่งเป็นสารพันธุกรรมที่บรรจุแบบแผนการสร้างชิ้นส่วนของชีวิต ดีเอ็นเอบรรจุรหัสเฉพาะเป็นชุดคำสั่งให้ร่างกายทราบถึงวิธีทำให้เจริญเติบโต พัฒนากานและหน้าที่เป็นที่การทำงานชุดคำสั่งจัดเรียงเป็นระเบียบในหน่วยที่เรียกว่า ยีนส์ (Gene) โครโมโซมทำหน้าที่เก็บสาระสำคัญเหล่านี้โครโมโซมจะคอยสร้าง และแบ่งตัวเองไปพร้อมๆ กันขณะที่เซลล์นั้นแบ่งตัวเพื่อให้ปริมาณโครโมโซมในเซลล์คงที่ นอกจากนี้โครโมโซมยังมีความสำคัญมากในการสืบพันธุ์ เพราะโครโมโซมจะช่วยให้สิ่งมีชีวิตสามารถส่งต่อสารพันธุกรรมไปสู่ลูกหลานได้

เทโลเมอเรส (Telomerase ) คืออะไร ?

เทโลเมอเรส เป็นเอนไซม์ชนิดหนึ่งที่สามารถต่อเติมความยาวเทโลเมียร์และซ่อมเทโลเมียร์ที่สั้นโดยต่อความยาวเข้าไปใหม่ ทำหน้าที่เติมลำดับเบสจำเพาะไปยังปลายของโครโมโซม ในสถาวะปกตินั้นเทโลเมอเรสแสดงบทบาทหน้าที่ในช่วงแรกๆ ของการพัฒนาตัวอ่อนแรกเริ่ม และในสแตมเซลล์ของผู้ใหญ่ เทโลเมอเรสนั้นก็มีการแสดงบทบาทในสถาวะที่ผิดปกติเช่นกัน ตัวอย่างเช่น โรคมะเร็งโดยทำหน้าที่ให้เซลล์มะเร็งสามารถเติบโตได้ไม่สิ้นสุด เซลล์ปกตินั้นจะผลิตในปริมาณน้อยมากหรือไม่ผลิตเลย ทำให้ทุกๆ ครั้งที่เซลล์แบ่งตัวสำเร็จจะทำให้ปลายเทโลเมียร์นั้นสั้นลงเรื่อยๆ ในที่สุดเมื่อความยาวของเทโลเมียร์นั้นสั้นจนถึงระดับที่ถูกกำหนดไว้ เซลล์จะกระตุ้นให้เกิดการตายของเซลล์ด้วยตัวเอง หรือเซลล์จะหยุดการแบ่งตัวไปตลอดหรือที่เรียกว่า ข้อจำกัดของแฮฟลิก

ประโยชน์ของการตรวจเทโลเมียร์

  • เพื่อทราบอายุที่แท้จริงของเซลล์ร่างกาย สามารถบ่งบอกความเสื่อมหรือความชราภาพของร่างกายได้
  • สามารถประเมินแนวโน้มสุขภาพโดยรวมในอนาคตได้
  • ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดำเนินชีวิต เมื่อพบว่ามีเทโลเมียร์สั้นกว่าปกติ
  • เพื่อติดตามความยาวของเทโลเมียร์ หลังจากปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดำเนินชีวิต และสามารถตามซ้ำเพื่อติดตามผลได้

ปัจจัยอะไรบ้างที่ส่งผลต่อความยาวเทโลเมียร์ ?

ปัจจัยพื้นฐาน คือ กรรมพันธุ์และพฤติกรรมการใช้ชีวิต ซึ่งส่งผลต่อความยาวเทโลเมียร์และอัตราการสั้นลงของเทโลเมียร์ พฤติกรรมการใช้ชีวิตแต่ละแบบมีผลอย่างมีนัยสำคัญต่อความยาวเทโลเมียร์ เช่น การสูบบุหรี่ ความอ้วน ความเครียด จะเพิ่มภาวะเครียดและการอักเสบในระดับเซลล์ ส่งผลต่อการเพิ่มอัตราการสั้นลงของความยาวเทโลเมียร์ตลอดช่วงการดำเนินชีวิตปัจจัยอื่นๆ เช่น อาหาร การออกกำลังกาย การนอน ก็มีผลกระทบต่ออายุทางชีวภาพ การวัดค่าความยาวเทโลเมียร์จึงมีความสำคัญต่อการประเมินว่าแบบแผนการรักษานั้นๆ มีการเพิ่มความยาวเทโลเมียร์ อย่างมีประสิทธิภาพหรือไม่

คุณควรจะตรวจวัดความยาวเทโลเมียร์ของคุณบ่อยแค่ไหน ?

เราแนะนำว่าผู้ที่สนใจติดตามความเปลี่ยนแปลง ความยาวเทโลเมียร์ควรตรวจประจำปีละครั้งแต่ถ้าบุคคลนั้นมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตอย่างจริงจังก็สามารถตรวจทุก 6 เดือน

การตรวจวัดความยาวเทโลเมียร์ คืออะไร

  • เราจะทำการตรวจวัดความยาวเฉลี่ยของเทโลเมียร์ของประชากรเซลล์ที่เฉพาะในร่างกาย(โดยทั่วไปจะตรวจจากเซลล์เม็ดเลือดขาว)
  • ข้อมูลความยาวเฉลี่ยนี้จะเปรียบเทียบกับข้อมูลของประชากรส่วนใหญ่ในวัยเดียวกัน

ขั้นตอนการวัดความยาวเทโลเมียร์

  1. Draw blood 5 ml เก็บเลือดทางหลอดเลือดดำของผู้การตรวจ 9 มิลลิลิตร
  2. Extract DNA from white blood cells and verify DNA quanlity สกัดดีเอ็นเอจากเซลล์เม็ดเลือดขาว และทำการตรวจสอบคุณภาพของดีเอ็นเที่ได้
  3. Measure Telomere Length usisng Quantitative PCR method นำดีเอ็นเอที่ได้มาหาความยาวเทโลเมียร์โดยวิธี Quantitative PCR (qPCR) โดยเปรียบเทียบกับค่ามาตรฐาน