ไขข้อข้องใจ น้ำเหลืองไม่ดี คืออะไร
น้ำเหลืองไม่ดี คือ ภาวะติดเชื้อที่ผิวหนัง มักเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย เป็นการติดเชื้อที่สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน พบบ่อยในเด็กที่พัฒนาระบบภูมิคุ้มกันยังไม่สมบูรณ์ หรือผู้ที่มีปัญหาสุขภาพที่ส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกันในการต่อสู้กับการติดเชื้อ เช่น โรคภูมิแพ้ตัวเอง ติดเชื้อเอชไอวี/เอดส์ ผู้ป่วยอาจได้รับเชื้อจากการสัมผัสสิ่งของ ทราย พงหญ้า หรือแมลงกัดต่อย และเชื้อจะเข้าสู่ร่างกายทางบาดแผลหรือรอยแตกบนผิวหนัง ทำให้มีอาการบวมแดง เป็นตุ่ม คัน เจ็บปวด และอาจมีของเหลวไหลออกจากแผล
อาการน้ำเหลืองไม่ดี
- เป็นตุ่ม ผื่นแดง บวมบริเวณผิวหนัง แผลอาจกระจายออกอย่างรวดเร็ว
- ของเหลวจากแผลแห้งกลายเป็นสะเก็ดสีเหลืองปิดคลุมแผล
- เจ็บปวด คันและอาจคันรุนแรงขึ้น
- อาจเกิดแผลเป็นถาวร สีผิวบริเวณแผลเปลี่ยนไป
ปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำให้เกิดปัญหาน้ำเหลืองไม่ดี มีดังนี้
- น้ำเหลืองไม่ดีพบบ่อยในเด็ก เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันอาจยังอ่อนแอ
- อากาศร้อนชื้น เชื้อโรคมักอาศัยและเติบโตได้ดีในสภาพอากาศที่อบอุ่นและชื้น
- การแพร่กระจายน้ำเหลืองไม่ดีอาจเป็นโรคที่แพร่กระจายได้ง่ายในครอบครัว พื้นที่คนพลุกพล่าน ได้รับเชื้อจากสัตว์ หรือสถานที่ต่าง ๆ เช่น พงหญ้า หนองน้ำ บ่อโคลน ทราย สนามเด็กเล่น
- ผิวแตกลาย เชื้อแบคทีเรีย หรือเชื้อโรคอื่น ๆ มักเข้าสู่ผิวหนังผ่านทางบาดแผลเล็ก ๆ จากแมลงกัดต่อยหรือผื่น
- เด็กหรือผู้ใหญ่ที่มีปัญหาสุขภาพ เช่น โรคภูมิแพ้ผิวหนัง ผู้สูงอายุ ผู้ที่เป็นเบาหวาน ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ มีแนวโน้มที่จะกระตุ้นอาการหรืออาการแย่ลงได้
การวินิจฉัยและการรักษา
การรักษาน้ำเหลืองไม่ดี
การรักษาน้ำเหลืองไม่ดี คุณหมออาจสั่งยาปฏิชีวนะ เพื่อช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย ใช้รักษาการติดเชื้อที่ผิวหนัง ทาโดยตรงที่แผล 2-3 ครั้ง/วัน ประมาณ 5-10 วัน แต่ก่อนใช้ยา ควรประคบผ้าชุบน้ำอุ่นที่แผล จากนั้นซับให้แห้ง แล้วขจัดสะเก็ดแผลออก เพื่อให้ยาปฏิชีวนะสามารถซึมเข้าผิวหนังได้ดียิ่งขึ้น หลังจากทายาให้ปิดแผลด้วยผ้าก๊อซเพื่อป้องการการติดเชื้อเพิ่มเติม
หากแผลมีอาการรุนแรงขึ้นหรือไม่ดีขึ้นภายใน 2-3 วัน คุณหมออาจสั่งยาปฏิชีวนะชนิดรับประทานเพิ่มเติม เพื่อกำจัดเชื้อจากภายในร่างกาย แต่ผู้ป่วยต้องรับประทานยาอย่างเคร่งครัดให้ครบตามที่คุณหมอสั่งแม้ว่าแผลจะหายดีแล้ว เพื่อป้องกันการดื้อยา
การดูแลแผลน้ำเหลืองไม่ดีที่บ้าน
ควรรักษาความสะอาดร่างกายและสิ่งของภายในบ้านเพื่อป้องกันการติดเชื้อ โดยทำความสะอาดแผลเป็นประจำด้วยสบู่และน้ำไหลผ่าน เพื่อป้องกันไม่ให้การติดเชื้อรุนแรงขึ้น หรือหากแผลไม่รุนแรง อาจใช้ยาฆ่าเชื้อเฉพาะที่ตามร้านขายยาทั่วไป เช่น มิวพิโรซิน (Mupirocin) และปิดแผลด้วยผ้าก๊อซ แต่หากอาการรุนแรงขึ้นควรรีบพบคุณหมอเพื่อทำการรักษาในขั้นตอนต่อไป
การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเองเพื่อจัดการกับน้ำเหลืองไม่ดี
เพื่อป้องกันการติดเชื้อที่ผิวหนังที่ทำให้เกิดอาการน้ำเหลืองไม่ดี สามารถทำได้ดังนี้
- อาบน้ำทำความสะอาดร่างกายเป็นประจำทุกวันเพื่อกำจัดเชื้อโรคที่เกาะอยู่ตามผิวหนัง ลดโอกาสติดเชื้อ และควรล้างมืออย่างสม่ำเสมอ
- ล้างทำความสะอาดบริเวณแผลด้วยสบู่อ่อน ๆ และเปิดน้ำไหลผ่านแผล จากนั้นปิดด้วยผ้าก๊อซเพื่อป้องกันการติดเชื้อซ้ำ และป้องกันแผลสัมผัสอากาศ
- ซักเสื้อผ้า ผ้าปูที่นอน และผ้าเช็ดตัวของผู้ติดเชื้อทุกวันด้วยน้ำร้อน เพื่อฆ่าเชื้อโรคที่อาจเกาะอยู่ตามเสื้อผ้าและของใช้
- ตัดเล็บให้สั้นอยู่เสมอเพื่อป้องกันเชื้อโรค และป้องกันการบาดเจ็บที่แผลหากใช้มือเกาแผล
- ไม่ควรแกะหรือเกาที่แผลเพราะอาจทำให้แผลอักเสบและหายช้ากว่าเดิม
- สวมถุงมือทุกครั้งก่อนทายาปฏิชีวนะที่แผล และล้างมือให้สะอาดหลังจากทายาเสร็จ เพื่อป้องกันการติดเชื้อเพิ่มเติม และควรใช้ยาตามคุณหมอสั่งอย่างเคร่งครัด
